Lễ cúng đầy tháng là một nghi thức quan trọng trong văn hóa Việt Nam, đánh dấu mốc tròn 1 tháng tuổi của bé và bày tỏ lòng biết ơn đến các bà Mụ, tổ tiên. Đây không chỉ là nghi lễ tâm linh ý nghĩa mà còn thể hiện tình yêu thương, mong cầu may mắn, sức khỏe cho con trẻ. Nếu bạn đang tìm hiểu cách chuẩn bị mâm cúng đầy tháng đầy đủ, đúng phong tục. Bài viết này, Buildingcenter.vn sẽ hướng dẫn chi tiết từ A đến Z để buổi lễ diễn ra suôn sẻ, viên mãn!
Nội dung chính
Lễ cúng đầy tháng gì?
Lễ đầy tháng được tổ chức khi em bé vừa tròn một tháng sau sinh. Theo quan niệm dân gian, nghi lễ này mang ý nghĩa bày tỏ lòng biết ơn đến 12 bà Mụ – những người được tin là đã tạo hình hài cho bé – cùng với Đức Ông, vị thần đã che chở, bảo vệ cho mẹ tròn con vuông. Ngoài ra, đây cũng là dịp để gia đình gửi gắm những lời cầu chúc tốt đẹp, mong con có một cuộc đời bình an, hạnh phúc và gặp nhiều thuận lợi trên đường đời.
Ý nghĩa của lễ cúng đầy tháng:
- Bày tỏ lòng thành với tổ tiên và chư vị thần linh: Lễ đầy tháng là thời điểm quan trọng để gia đình thể hiện sự tri ân đối với ông bà tổ tiên, đồng thời dâng lễ tạ ơn 12 Bà Mụ cùng Đức Ông – những vị đã góp phần tạo hình, bảo vệ và nâng đỡ em bé bình an vượt qua tháng đầu đời.
- Gửi gắm ước nguyện tốt lành: Cha mẹ luôn mong muốn con mình lớn lên khỏe mạnh, thông minh, gặp nhiều may mắn và gặt hái được thành công trong cuộc sống.
- Thông báo với gia tiên: Buổi lễ còn mang ý nghĩa trình báo với tổ tiên rằng gia đình đã đón chào thêm một thành viên mới, cầu mong sự phù hộ, che chở từ cửu huyền thất tổ.
- Giới thiệu bé với họ hàng: Đây cũng là dịp để em bé ra mắt đại gia đình, nhận được sự chúc phúc và yêu thương từ dòng tộc, tạo sự gắn kết giữa thế hệ mới và cội nguồn.
Cách tính ngày đầy tháng cho bé trai, bé gái
Theo truyền thống, cách tính ngày đầy tháng sẽ được tính theo lịch âm và có phương pháp tính như sau: “Bé gái lùi 2 ngày, bé trai lùi 1 ngày”. Điều này có nghĩa là ngày đầy tháng của bé gái sẽ được xác định sớm hơn 2 ngày so với ngày sinh âm lịch, trong khi ngày đầy tháng của bé trai sẽ sớm hơn 1 ngày so với ngày sinh âm lịch.
Ví dụ: Nếu bé trai chào đời vào ngày 25 tháng 3 âm lịch, ngày đầy tháng của bé sẽ được tổ chức vào ngày 24 tháng 3 âm lịch. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại ngày nay, nhiều bậc phụ huynh thường chọn dùng ngày sinh dương lịch của con mình để tổ chức lễ đầy tháng, vì cách này dễ dàng theo dõi và thuận tiện hơn.
Cách sắm lễ, mâm cúng đầy tháng cho bé trai và bé gái
Đối với các bậc phụ huynh trẻ, việc chuẩn bị mâm cúng đầy tháng có thể gây ra không ít khó khăn vì không biết cách thực hiện lễ cúng sao cho đúng đắn.
Nếu bạn vẫn còn phân vân về cách tổ chức lễ cúng đầy tháng sao cho đầy đủ và chính xác, đừng bỏ qua bài viết dưới đây để biết thêm chi tiết về cách thực hiện lễ cúng cho con yêu của mình nhé!
Theo quan niệm dân gian, mỗi đứa trẻ khi sinh ra đều được sự giúp đỡ của bà Chúa và 12 bà Mụ. Trong đó, bà Chúa đóng vai trò quan trọng nhất, còn các bà Mụ sẽ chịu trách nhiệm tạo nên các bộ phận cơ thể của em bé.
Vì lý do đó, trong lễ cúng đầy tháng, mâm cúng cần phải có đủ 12 chén chè trôi nước nhỏ và 1 chén chè trôi nước lớn, 12 chén cháo nhỏ và 1 tô cháo lớn, cùng với 12 chén xôi nhỏ và 1 chén xôi lớn.
Lễ vật, mâm cúng đầy tháng bé trai
Lễ vật cơ bản
- 12 chén chè nhỏ và 3 tô chè lớn
- 13 đĩa xôi nhỏ và 3 đĩa xôi lớn (loại xôi có thể là xôi gấc hoặc xôi vò, tùy theo đặc trưng từng vùng)
- 1 con gà đã được luộc chín
- Bộ tam sên bao gồm thịt heo luộc, trứng luộc và tôm hoặc cua luộc
- Cháo và bánh hỏi
- 13 miếng trầu cánh phượng, 13 đôi hài, 13 bộ váy áo đẹp và 13 nén vàng (Các món xôi, trầu, hài, váy áo, và nén vàng phải đồng nhất, giống nhau về hình thức và chất lượng)
Lễ vật cúng 12 bà Mụ
- Đồ vàng mã: Gồm các đôi hài, nén vàng, váy áo… tất cả đều có màu xanh.
- Trầu cau: Chuẩn bị trầu têm hình cánh phượng, gồm 12 miếng trầu ăn kèm với cau bổ làm tư, cùng một miếng lớn hơn được têm với nguyên quả cau.
Đồ chơi cho trẻ nhỏ: Có thể là các món làm từ nhựa hoặc bằng sành sứ. - Hải sản: Chuẩn bị cua, ốc, tôm… có thể để sống hoặc đã hấp chín. Số lượng gồm 12 con đồng đều và một con lớn hơn dùng làm lễ chính.
- Phẩm oản: Chia thành 12 phần bằng nhau và thêm một phần lớn hơn, hoặc có thể nhiều hơn tùy tâm.
- Kẹo bánh: Tương tự như phẩm oản, chia đều 12 phần và một phần lớn hơn tượng trưng.
- Hương và hoa: Bao gồm hương thắp, lọ hoa đủ màu sắc, tiền vàng mã, nước trắng tinh khiết.
Lễ vật cúng Đức Ông
- Một con gà luộc với cánh vắt chéo
- Một bát cháo to
- Một bát chè to
- Ba đĩa xôi to
- Một miếng thịt quay, một đĩa trái cây (gồm 5 loại quả khác nhau), trầu cau, rượu và đồ cúng (giấy tiền).
Lễ vật, mâm cúng đầy tháng bé gái
Món mặn
- 12 chén xôi nhỏ và một đĩa xôi lớn (xôi gấc hoặc xôi vò tùy theo từng khu vực)
12 chén cháo nhỏ và một tô cháo lớn - Thịt heo (có thể là thịt heo quay hoặc chân giò đều được)
- 12 đĩa bánh hỏi (hoặc thay bằng 12 quả trứng vịt)
- Một con gà luộc, được trang trí với hoa hồng
Món ngọt
- 12 chén chè nhỏ và 1 tô chè lớn (bao gồm chè hoa cau, chè đậu xanh đánh, chè trôi nước, tùy theo đặc trưng từng vùng miền)
- 12 ly rượu và 1 bình rượu lớn
- 12 chén nước lọc
- 12 đĩa bánh kẹo
- 1 đĩa ngũ quả
- Trà
Đồ cúng của Đức ông và 3 Đức thầy
- Hoa tươi (có thể chọn hoa hồng, hoa ly, cát tường,…)
- Bình hoa
- Nhang
- Nến
- Gạo và muối hạt
- Trầu cau (têm trầu cánh phượng)
- Giấy tiền vàng mã
- Giấy cúng đầy tháng (gồm có mâm hài và đồ cho bà mụ và bà chúa)
- Chén, dĩa, muỗng và 1 đôi đũa hoa.
Cúng đầy tháng bé trai
Sau khi chuẩn bị xong lễ vật, bố hoặc mẹ sẽ thắp 3 cây nhang, sau đó bế trẻ đến trước bàn thờ và đọc lời khấn theo bài cúng.
Nghi thức đặt tên
Sau khi hoàn thành lễ cúng mụ cho bé trai, sẽ đến phần nghi thức đặt tên cho bé. Người chủ lễ sẽ bắt đầu bằng cách khấn vái tổ tiên về tên mà gia đình đã chọn cho con. Sau đó, họ sẽ tiến hành gieo 2 đồng xu bạc lên một chiếc đĩa.
Nếu một đồng tiền úp và một đồng tiền ngửa, điều này có nghĩa là tổ tiên đã đồng ý với cái tên được chọn.
Nếu cả hai đồng tiền đều úp hoặc đều ngửa, điều này thể hiện rằng cái tên chưa được tổ tiên chấp thuận, và người cúng sẽ phải gieo lại quẻ. Nếu sau ba lần gieo quẻ mà vẫn không thành công, cha mẹ sẽ phải lựa chọn một cái tên khác cho bé.
Nghi thức bắt miếng (Khai hoa)
Ngoài ra, tại một số địa phương, còn có thêm nghi thức khai hoa, hay còn gọi là “bắt miếng”. Trong nghi thức này, em bé sẽ được đặt ngay tại giữa bàn hoặc nằm trong nôi gần bàn cúng. Người thực hiện nghi thức sẽ rót trà, thắp hương để xin phép được bắt miếng, đồng thời bồng bé bằng một tay và dùng tay còn lại cầm một nhánh hoa để nhẹ nhàng quơ qua miệng bé, trong khi thốt lên những lời chúc tụng tốt đẹp.
“Mở miệng ra cho có bông, có hoa. Mở miệng ra cho kẻ thương, người nhớ. Mở miệng ra cho có bạc, có tiền. Mở miệng ra cho xóm giềng quý mến”.
Cuối cùng, mọi thành viên trong gia đình sẽ cùng nhau thưởng thức bữa ăn ấm cúng. Các bậc phụ huynh sẽ trao quà và lì xì cho các bé trai, đánh dấu sự kết thúc của buổi tiệc.
Cúng đầy tháng bé gái
Tất cả lễ vật trong nghi thức cúng mụ cho bé gái cần được sắp xếp một cách hài hòa và cân đối, đặt ở vị trí trung tâm trên bàn thờ tổ tiên. Theo truyền thống, phải tuân theo nguyên tắc “Đông bình Tây quả,” có nghĩa là bình hoa sẽ được đặt ở phía Đông, còn lễ vật cúng sẽ nằm ở phía Tây.
Mâm lễ mặn được đặt ở trên cùng, trong khi mâm lễ ngọt để phía dưới. Sau khi chuẩn bị mâm lễ, sẽ đặt lên đầu giường nơi em bé nằm, sau đó thắp nến để tiến hành cúng bà Mụ. Tiếp theo, thắp quần áo tiền vàng cho các bà Mụ, chia bánh kẹo và trái cây cho các em nhỏ trong gia đình, đồng thời phát sách bút để các bé lấy lộc. Một vài món có thể giữ lại cho con mình. Người đại diện tiến hành lễ cúng cần phải đọc văn khấn.
Nghi thức đặt tên
Sau khi gửi những lời chúc phúc tốt đẹp đến con, ba mẹ sẽ tiếp tục thực hiện nghi thức chọn tên cho bé. Cha mẹ thường đã chuẩn bị sẵn tên trong đầu, sau đó sử dụng hai đồng tiền cổ làm từ bạc thật và gieo vào trong đĩa.
Nếu một mặt đồng tiền úp, một mặt ngửa, điều này có nghĩa là tên đã được tổ tiên chấp thuận. Tuy nhiên, nếu cả hai mặt đều giống nhau, thì cần phải gieo lại đồng tiền. Nếu sau ba lần gieo mà vẫn không đạt kết quả như mong muốn, ba mẹ sẽ phải suy nghĩ và chọn một tên khác cho con.
Nghi thức khai hoa (bắt miếng)
Sau khi hoàn thành nghi thức cúng đầy tháng cho bé gái, tiếp theo là nghi thức khai hoa, hay còn gọi là “bắt miếng” theo truyền thống dân gian.
Lúc này, bé sẽ được đặt ở giữa bàn thờ, ba mẹ sẽ rót trà và thắp hương để xin phép được tiến hành nghi lễ “bắt miếng”.
Tiếp theo, một người trong gia đình (thường là người có diện mạo xinh đẹp, phong thái trang nhã) sẽ bế bé bằng một tay, tay còn lại cầm nhánh hoa quơ nhẹ qua lại trước miệng bé, đồng thời nói những lời chúc phúc, tốt đẹp như sau:
“Mở miệng ra cho có bông, có hoa. Mở miệng ra cho kẻ thương, người nhớ. Mở miệng ra cho có bạc, có tiền. Mở miệng ra cho xóm giềng quý mến…”
Bài cúng đầy tháng cho bé trai, bé gái
Dưới đây là bài cúng đầy tháng cho bé gái và bé trai chuẩn nhất:
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô Đại Bi Quan Thế Âm Bồ tát!
Chúng con kính lạy Đệ nhất Thiên tỷ đại tiên chúa
Chúng con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa
Chúng con kính lạy Đệ tam Thiên Mụ đại tiên chúa
Chúng con kính lạy Tam thập lục cung chư vị Tiên Nương
Hôm nay, là ngày ….. tháng ….. năm …… là ngày lành tháng tốt
Vợ chồng chúng con gồm có …………………………… sinh được con (trai, gái) đặt tên là ……………
Chúng con đang ngụ tại …………………………………………………………………………..
Hôm nay, nhân ngày đầy tháng cho bé chúng con thành tâm sắm sửa biện hương hoa lễ vật và các thứ cúng dâng bày lên trước án, trước bàn toạ các chư vị Tôn thần kính cẩn chúng con tâu trình:
Nhờ ơn thập phương chư Phật, chư vị Thánh hiền, chư vị Tiên Bà, các đấng Thần linh, Thổ công địa mạch, Thổ địa chính thần, Tiên tổ nội ngoại, cho con sinh ra cháu, tên ………………………….. sinh ngày ………………… được mẹ tròn, con vuông.
Chúng con thành tâm cúi xin chư vị tiên Bà, chư vị Tôn thần giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật , các ngài phù hộ độ trì, các ngài vuốt ve che chở cho cháu được ăn ngon, ngủ yên, hay ăn chóng lớn, vô bệnh vô tật, vô ương, vô hạn, vô ách, phù hộ cho cháu bé được tươi đẹp, thông minh, sáng láng, thân mệnh bình yên, cường tráng, kiếp kiếp được hưởng vinh hoa phú quý. Gia đình con được phúc thọ an khang, nhân lành nảy nở, nghiệp dữ tiêu tan, bốn mùa không hạn ách nghĩ lo.
Xin thành tâm đảnh lễ, cúi xin được chứng giám lòng thành.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Những lưu ý khi cúng đầy tháng cho bé trai, bé gái
Lễ cúng đầy tháng cho bé thường được chuẩn bị với hai bàn lễ, một bàn lớn và một bàn nhỏ. Bàn lớn dùng để bày các lễ vật cúng bà Mụ, còn bàn nhỏ (đặt cách bàn lớn khoảng 10 cm) dùng để cúng Đức Ông.
Tất cả các thành viên trong gia đình cần có mặt đầy đủ trong buổi lễ cúng đầy tháng.
Thời điểm lý tưởng để tổ chức lễ cúng là vào buổi sáng sớm hoặc chiều.
Lễ cúng đầy tháng không chỉ là nghi thức truyền thống đầy ý nghĩa mà còn là dịp để gia đình gửi gắm những lời cầu chúc tốt đẹp nhất cho bé yêu. Hy vọng với những chia sẻ trên, ba mẹ đã có thể chuẩn bị một buổi lễ trọn vẹn, đúng phong tục và đầy ắp niềm vui. Đừng quên lưu lại bài viết để tham khảo khi cần, hoặc chia sẻ đến người thân nếu thấy hữu ích nhé!
